Zondag 1 december 2024

1^e zondag van Advent – Levavi
Die de hemel maakte, met wijsheid – eeuwig duurt zijn trouw (Ps. 136,5).     

Het bekende lied ‘O kom, o kom, Immanuël’ (LB 466) is gebaseerd op de zgn. O-antifonen; zeven profetische aanroepingen met Latijnse titels voor de Messias: Sapientia, Adonai, Radix Jesse, Clavis David, Oriens, Rex gentium en Emmanuel. Van achter naar voor gelezen vormen de eerste letters het acrostichon ‘ero cras’ (= morgen zal ik er zijn). De teksten zijn ontstaan als keerverzen bij het Magnificat (de lofzang van Maria) en worden van oudsher op de zeven dagen vóór Kerst gezongen in de vespers. Het Liedboekcompendium leert ons dat de oudste vermelding van een O-antifoon dateert van het jaar 804. De melodie van de hedendaagse bewerking zoals wij die kennen gaat terug op een gregoriaanse wijs van rond het jaar 1500, aangepast door theoloog/musicus Thomas Helmore (1811-1890).

Wijsheid
De dichter van Psalm 104 looft God met deze woorden: alles hebt U met wijsheid gemaakt, vol van uw schepselen is de aarde (vs. 24). En al meteen in het eerste artikel van de Nederlandse Geloofsbelijdenis wordt bij de opsomming van een aantal eigenschappen van de ene, ware God opgemerkt dat Hij volkomen wijs is. Hij is het die wijsheid geeft, uit zijn mond komen kennis en verstandigheid (Spr. 2,6 NBG51). ‘O Sapientia, quae ex ore Altissimi prodisti’, de wijsheid komt voort uit de mond van de Allerhoogste (Sirach 24,3) en is daarom ‘vruchtbare taal’. Onmiskenbaar is de link te leggen met Spr. 8, waarin de wijsheid zichzelf bekendmaakt: ze biedt inzicht en geeft kracht, door haar regeren koningen en bepalen heersers wat rechtvaardig is. Ze was er al vóór de schepping, ze was erbij toen God de hemel zijn plaats gaf en de zeeën grenzen stelde. Wijsheid is een bron van vreugde voor elke dag. Gelukkig de mens die naar haar luistert en op haar wegen blijft. Want God is wijsheid, maar Hij wil het ook geven (Pred. 2,26). Voor ons, mensen, is ontzag voor de HEER het begin van alle kennis en wijsheid (Ps. 111,10; Spr. 1,7). Doorgronden kunnen we Hem niet; zijn plannen gaan ons verstand ver te boven (Jes. 55,9). Loven en aanbidden wel; aan Hem, de enige, alwijze God, komt de eer toe, door Jezus Christus, tot in eeuwigheid (Rom. 16,27).

Adonai
Opwekking 638 zingt hartstochtelijk ‘Prijs Adonai’. Een naam voor God die wij misschien niet zo vaak gebruiken, maar die (volgens het digitale woordenboek Wiktionary.org) maar liefst 425 keer in de Bijbel voorkomt. De naam die vaak uit eerbied wordt gelezen in plaats van Gods eigennaam JHWH, die niet mag worden uitgeschreven of uitgesproken. In het moderne Hebreeuws worden mannen aangesproken met ‘adon’ (mijnheer, meneer). Een mooie interpretatie is dus bijv. ‘Here der heren’ of ‘allerhoogste Heer’. Willem Barnard (1920-2010), die de berijming van LB 466 maakte, concentreert zich op de originele tekst: ‘O Adonai, et Dux domus Israel’. Heer, meester; titels die we in het NT ook lezen als het over Jezus gaat (Fil. 2,11; Joh. 20,16; HC vr/antw 34). Hij is het die het over ons te zeggen heeft. En dat is maar goed ook… Opvallend is het verschil van de refreintekst: LvdK 125 heeft ‘Weest blij, weest blij, o Israël! Hij is nabij, Immanuël’. LB 466 zingt: ‘O kom, o kom, Emmanuel! Verblijd uw volk, uw Israël’, hetgeen dichterbij de oorspronkelijke tekst ligt, waarin niet het volk wordt opgeroepen om zich te verblijden, maar Emmanuel wordt opgeroepen om Israël te verblijden. Laten we tot Hem onze ziel opheffen (levavi): Hij zal ons vertrouwen nooit beschamen (Ps. 25,1).

Luister HIER naar het muziekfragment voor vandaag!