Zondag 29 oktober 2023

21^e zondag na Trinitatis

Uw woord is een lamp voor mijn voet, een licht op mijn pad (Ps. 119,105).

Komende dinsdag is het Hervormingsdag. Wordt deze dag onder ons nog actief ‘gevierd’? Na een korte internetzoektocht kan ik me niet aan de indruk onttrekken dat de meeste hervormingsavonden rond deze tijd vooral belegd worden in bevindelijke kring, waarvan je weet dat men daar eigenlijk meer op heeft met de ‘Nadere’ Reformatie. Maar ongetwijfeld kennen de meesten van ons wel de bekende plaatjes van Luther die zijn 95 stellingen aan de deur van de slotkapel in Wittenberg hamert. 

Lang was er discussie over de historiciteit van deze gebeurtenis omdat Luther deze actie zelf nooit heeft genoemd. De eerste die erover berichtte was zijn vriend Melanchton, die op dat moment nog helemaal niet in Wittenberg woonde. Onderzoek heeft het verhaal echter bevestigd, omdat de deur van de slotkapel fungeerde als publiek prikbord waar academici hun stellingen ophingen als ze collega’s wilden uitnodigen voor een dispuut (zegt prof. dr. Herman J. Selderhuis in zijn lezenswaardige Luther-biografie). Het is alleen de vraag of Luther het zelf heeft gedaan, of de pedel van de universiteit. Afijn, we kunnen ons druk maken over zulke historische details, feit is dat Luther met de publicatie van zijn stellingen een steen in de vijver gooide: het begin van de Reformatie. 

Luther is nooit uit geweest op een breuk met Rome. Sterker nog, hij was er van overtuigd dat de paus het met hem eens zou zijn, maar dat hij niet op de hoogte was van wat er allemaal (in zijn naam) gebeurde in de kerk. Jaren later, in 1541, vertelde Luther dat hij in het begin helemaal niets tegen de aflaat had, maar alleen protesteerde tegen het misbruik daarvan: de aflaat brengt een mens niet tot het berouw dat God van ons vraagt. Zo morrelde hij aan het economische systeem van de kerk van destijds. De aflaathandel leverde enorm veel geld op en Luthers ideeën vormden een bedreiging voor de kerkelijke kas: de aflaatverkoop zou sterk verminderen of zelfs opdrogen en veel kerkelijk personeel zou moeten vrezen voor z’n baan. 

Luthers kritiek kwam voort uit wat wij zien als de grondtekst onder Hervormingsdag, Rom. 1,17: sola fide. Hij ontdekte dat God geen gerechtigheid vráágt, maar juist gééft! Van Augustinus leerde hij dat het eeuwig heil van de mens enkel afhangt van Gods genade: sola gratia. Daarom; het Woord – dat zal men laten staan en niets daarbij bedenken: sola scriptura. Altijd weer terug naar de bron: alleen Gods weg kan tot het doel geleiden, zijn woord is waar en zuiver t’ allen tijde (Ps. 18:9 GK). Zo bezien is Hervormingsdag ook Dankdag: dank aan God, die ons bij dat Woord wil bewaren.

Boudewijn Zwart is organist, pianist en beiaardier en werd in 1962 in Amersfoort geboren in het gezin van Jaap Zwart sr. (1924-2001), één van de musicerende zonen van de bekende organist Jan Zwart (1877-1937). Boudewijn is een muzikale duizendpoot; hij speelt in alle denkbare stijlen op de bekendste torens van Nederland en in zijn lijvige koraalboek bij de 150 (Geneefse) Psalmen staan zowel voorspelen in de stijl van Bach’s inventionen als in romantisch en gematigd modern idioom. Een must-have voor elke kerkorganist. We luisteren naar hoe hij beiaard en orgel combineert in een vrolijke, lichtvoetige bewerking over de melodie van Ps. 119: Gods woord is een lamp voor onze voet en een licht op ons pad.

Luisteren: https://bit.ly/3M2agpm